UMOWA DOŻYWOCIA
Umowa dożywocia ma swoje uregulowanie w przepisach
art. 908 i nast. Kodeksu cywilnego.
Istotą umowy dożywocia jest przeniesienie
własności nieruchomości na nabywcę (zobowiązany), w zamian za zobowiązanie zapewnienia
zbywcy (dożywotnik) dożywotniego utrzymania. W braku odmiennej umowy Nabywca powinien
przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczyć mu wyżywienia, ubrania, mieszkania,
światła i opału oraz zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie i
sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom. Do
treści prawa dożywocia należy również – w przypadku jego ustanowienia przez
nabywcę – użytkowanie, służebność mieszkania lub inna służebność osobista.
Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości.
Skutki przeniesienia
własności nieruchomości za dożywocie
Przeniesienie własności nieruchomości na
podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości
prawem dożywocia, które zostaje ujawnione w dziale III księgi wieczystej
prowadzonej dla nieruchomości. W razie zbycia nieruchomości, która jest obciążona
prawem dożywocia, nabywca tej nieruchomości ponosi także osobistą odpowiedzialność
za świadczenia tym prawem dożywocia objęte. Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli
jest solidarna. Prawo dożywocia jest niezbywalne.
Wygaśnięcie dożywocia
Dożywocie wygasa z chwilą śmierci uprawnionego,
a prawo dożywocia ustanowione na rzecz kilku osób ulega w razie śmierci jednej
z tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu. Podstawą do wykreślenia dożywocia z działu
III księgi wieczystej jest odpis skrócony aktu zgonu tej osoby, na rzecz której
wpisane jest dożywocie.
Rozwiązanie umowy
dożywocia bądź zamiana na rentę
Na żądanie jednej ze stron sąd może zmienić
wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią
rentę odpowiadającą wartości tych uprawnieniń, w przypadku gdy z jakichkolwiek powodów
wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać
od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności. Natomiast
w przypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika,
jeśli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.
W sytuacji gdy zobowiązany z tytułu
umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany
prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa.
Umowa dożywocia a
zachowek
Umowa dożywocia nie jest bezpłatnym
przysporzeniem tak jak darowizna, bowiem tak jak wynika z samej istoty umowy przeniesienie
własności nieruchomości następuje w zamian za dożywotnie utrzymanie. Dlatego
też, jeśli zostanie zawarta umowa dożywocia to najbliższa rodzina (czyli dzieci
oraz rodzice) zbywcy (dożywotnika) nie będą mogli żądać zachowku od
wartości nieruchomości zbytej na rzecz zobowiązanego, tak jak by to miało
miejsce w sytuacji dokonania darowizny bądź dziedziczenia testamentowego. Dożywocie jest umową odpłatną i wzajemną, tak
więc jej wykonanie nie dolicza się do substratu zachowku.
Opłaty notarialne za sporządzenie umowy dożywocia
Notariusz pobiera za sporządzenie umowy dożywocia: taksę notarialną przewidzianą
w rozporządzeniu liczoną od wartości nieruchomości oraz podatki i opłaty, tj.
podatek od czynności cywilnoprawnej – 2% od wartości nieruchomości, opłata
sądowa za wpisy w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości w wysokości
350,00 złotych. Kwoty te nie obejmują wypisów aktu, za które Notariusz pobierze
opłatę 6,00 zł + 23% podatku VAT za stronę umowy.